DÜZENLİ ORDUNUN KURULMASI:
♦ Mondros Mütarekesi’ne göre ordumuz terhis edilmiş bu da işgali kolaylaştırmıştı.
♦ Sadece doğudaki 15. Kolordu ve bazı kolordularımız kalmıştı.
♦ İşgaller karşısında devlet bir şey yapamayınca buna halk karşılık verdi ve Kuvva-i Milliye doğdu.
♦ Her çete kendi bölgesini kurtarma yoluna gitti.
♦ Bu düzensiz birlikler önce Temsil Heyeti’ne sonra TBMM’ye bağlı hareket ettiler.
♦ Kuvva-i Milliye düşman karşısında aciz kalıyordu ve bazı olumsuz yönleri de vardı.
♦ Milli mücadeleyi yönetenler tecrübeli askerler olup Kuvva-i Milliye ile sonuca gidilemeyeceğini biliyorlardı.
♦ Onun için düzenli ordunun kurulmasını istediler.
♦ Mecliste bazıları buna karşı çıktı. Gerekçeleri düzenli ordunun masraflarının o günkü şartlarda bulunamayacağıydı.
♦ Bu tartışmalar devam ederken 24 Ekim 1920’de Gediz Savaşı’nda düzenli ordu büyük bir yenilgi aldı.
♦ Yenişehir ve İnegöl düşmanın eline geçti. Bu yenilgi meclisi karıştırdı.
♦ Ali Fuat Cebesoy bu cepheden çağrıldı ve Moskova’ya elçi olarak gönderildi.
♦ Cephe ikiye bölünerek kuzeyi İsmet Paşa’ya güneyi ise Refet Bele’ye verildi.
♦ Bu duruma Çerkez Ethem itiraz ederek isyan etti. Bu isyan da göz önüne alınarak düzenli ordunun kuruluşu hız kazandı.
♦ Cephe komutanları Kuvva-i Milliye’yi düzenli orduya çevirmeye başladılar.
♦ Bu ordunun ihtiyaçları da halk tarafından karşılanmaya çalışıldı.
MİLLİ MÜCADELE DÖNEMİNDE CEPHELER:
♦ Mili mücadele döneminde üç cephede mücadele edilmiştir.
♦ Bu üç cephe de birbirinden ayrı özellik göstermiştir.
♦ Güney cephesinde halk ayaklanmış ve işgalcileri kovmuştur.
♦ Doğuda Osmanlıdan kalma bir kolordu organize edilmiş ve Ermeniler mağlup edilmiştir.
♦ Batıda ise önce Kuvva-i Milliye ile başlanmış sonra düzenli ordu ile iş bitirilmiştir.
♦ En şiddetli savaşlar batı cephesinde olmuştur.
GÜNEY CEPHESİ
♦ 18 Ekim 1918’de İngilizler Suriye’de savaşı kazandı.
♦ 27 Ekim’de Halep’i işgal ettiler.
♦ 30 Ekim’de mütareke imzalandı İngilizler kasım ayında İskenderun Limanı’na asker çıkardılar.
♦ Ocak 1919’da da Adana, Antep, Urfa ve Maraş’ı işgal ettiler.
♦ Mustafa Kemal bu duruma itiraz ettiğinden cepheden alınmıştır.
♦ İngilizlerin bu işgallerine Fransızlar da itiraz ettiler.
♦ Daha sonra iki devlet oturup anlaştı. Buna göre İngilizler Irak ve Filistin’i aldı.
♦ Fransa ise Suriye, Lübnan, Adana, Antep, Urfa ve Maraş’ı aldı.
♦ İngilizlerin işgali bu bölgede fazla bir problem çıkarmamıştı.
♦ Fakat Fransız işgalinde sıkıntılar çıktı.
♦ Fransızlar yerli Ermeniler ve Suriye’den getirdikleri Ermenilerle burada kendi mandalarında bir Ermeni devleti kurdurmak istemişler ve Ermenilerin taşkınlıklarına göz yummuşlardır.
♦ Çukurova halkı ise kurdukları Kilikyalılar ve İntibah cemiyetleri ile buna karşı çıkmışlardır.
♦ Sonuçta bu cephede Ermeniler ve Fransızlarla yapılan savaş kazanıldı.
ANTEP
♦ Burada kurulan Cemiyeti İslam Anadolu ve Rumeli Müdafai Hukuk cemiyeti ile işbirliği içine girerek direnişe geçti.
♦ Şahin Bey adlı subayımız Antep’i 27 mahalleye böldü ve her birinde savunma hatları oluşturdu.
♦ Fransızlar tam 11 ay Antep’e girmeye çalıştılar ama başaramadılar.8 Şubat 1921’de Antep düştü.
♦ Sekiz aylık bir esaretten sonra Fransızlar Ankara Antlaşması gereği burayı boşaltılar.
♦ Bu kahraman savunmadan dolayı TBMM bu ile Gaziantep unvanını verdi.
MARAŞ
♦ Maraş 10 ay İngiliz işgalinden sonra Fransızlara verildi. Fransızlar buraya Ermenilerden oluşan askeri birlikler getirdiler.
♦ Burada Ermeniler çeşitli taşkınlıklarda bulundular.
♦ Sütçü İmam iki Türk kızının yüzünü açmaya çalışan iki Ermeni askerini öldürerek direnişi başlattı.
♦ Bir gece Fransızlar Maraş Kalesi’nden Türk bayrağını indirip kendi bayraklarını asınca bu bardağı taşıran damla oldu.
♦ Mahmut Alparslan Hoca liderliğinde Maraş halkı ayaklandı.
♦ Fransızlar kışlalarında sıkıştırıldı ve çok zor durumda kaldılar.
♦ 11 Şubat 1920’de bir Fransız müfrezesi gelip burada sıkışanları kurtararak alıp götürüldü. Bu ile de TBMM Kahramanmaraş unvanını verdi.
URFA
♦ 1 Kasım 1919’da Urfa’yı İngilizlerden Fransızlar teslim aldı.
♦ Burada kurulmak istenen Ermeni devletine yöre halkı karşı çıktı ve harekete geçti.
♦ Yüzbaşı Ali Saib Bey Aneze ve Badıllı aşiretlerini aldı ve organize etti.
♦ Fransızlara bir ültimatom vererek şehri terk etmelerini söyledi.Süre dolunca da Fransızlara saldırıldı.
♦ Fransızlar şehrin en sağlam binası olan ve Almanların yaptırdığı Numune Hastanesi’ne sığındılar.
♦ Burada mahsur kalan Fransızlar kendi kamuoylarında büyük bir olaya neden oldu.
♦ Fransızların çekilmesinde Urfa’daki olaylar etkili olmuştur.
♦ Bir gece Türk jandarması gelip halka göstermeden Fransızları şehirden çıkardı.
♦ Bu ile de TBMM Şanlıurfa unvanını verdi.
♦ Bu cephede halk ayaklanarak kendisini kurtarmıştır.
♦ Hem Fransız hem de Ermenilere mücadele edilmiştir.
♦ Bu cephenin kapanması diğer cephelere yaradı.Ankara Antlaşması ile cephe kapandı.
KARADENİZ CEPHESİ
♦ Topal Osman Ermeniler ve Rum çeteleri ile mücadele etmiştir.
KOCAELİ BÖLGESİ
♦ Yahya Kaptan, Şükrü Oğuz, Menzil Karakol gibi cemiyetler hem düşmanla savaşmış hem de Anadolu′ya insan ve malzeme geçirmişlerdir.
♦ Ayrıca Özbekler Tekkesi de aynı işi görmüştür.
EDİRNE TRAKYA CEPHESİ
♦ Cafer Tayyar Paşa Bayrak adlı teşkilat aracılığıyla Yunanla mücadele etmiştir.
♦ DOĞU CEPHESİ
♦ Mondros Mütarekesi ile Kafkasya’dan çekildik.
♦ Rusya ve Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkınca Kafkaslar’da Ermenistan ve Gürcistan kuruldu.
♦ Wilson İlkeleri’nden güç alan Ermeniler Doğu Anadolu’da işgale başladı.
♦ İşgallere karşı ‘‘Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti’’ kuruldu.
♦ TBMM Doğu Cephesi komutanlığına Kazım Karabekir’i atadı.
♦ Yeni Türk Devleti’nin ilk askeri cephesi açılmış oldu.
♦ Kazım Karabekir Ermeniler’i bozguna uğrattı.
♦ Ermeniler barış isteğinde bulundular.
Gümrü Antlaşması:
♦ Ermeniler yenilgi üzerine barış isteğinde bulundu.
♦ 3 Aralık 1920’de Gümrü Antlaşması imzalandı.
Bu antlaşma ile:
♦ 1. Bugünkü Doğu Anadolu sınırımız belirlendi.
♦ 2. Gümrü Ermeniler’e verildi.
♦ 3. Kars ve dolayları Türkiye’de kaldı.
♦ 4. Ermeniler Sevr Antlaşması’nın geçersizliğini kabul etti.
♦ 5. Türkiye’deki ve Ermenistan’daki Ermenilere karşılıklı göç serbestisi getirildi.
♦ Gümrü Antlaşmasının Önemi:
♦ TBMM’nin ilk askeri zaferi sonunda imzaladığı ilk siyasal başarıdır.
♦ 1878 Berlin Antlaşması ile kaybedilen Kars ve dolayları yeniden kazanıldı.
♦ Doğu Anadolu’daki Ermeni hayalleri son erdi.
♦ Ermeniler ’in çekilmesi ile Gürcistan ile komşu olundu.
♦ Mart 1921’de Gürcistan ile yapılan antlaşma ile Ardahan, Artvin ve Batum, Türkiye’ye bırakıldı
